Het belang van de 5 elementen theorie is groot in de Traditionele Chinese Geneeswijzen. Het wordt zowel gebruikt voor de diagnose als voor het behandelplan.
De oorsprong van deze theorie ofwel “wu xing” dateert waarschijnlijk uit de “periode van de strijdende staten” (476-221 BC). Men bestudeerde nauwkeurig de natuur en ontdekte dat deze constant in beweging en in verandering was. Ook bleken de processen in de natuur zich keer op keer te herhalen in opeenvolgende fasen.
Deze cyclische processen zag men terug bijvoorbeeld in de seizoenen en in het dag- en nachtritme. Maar ook op kleinere schaal zoals in de groei van planten en in de onwikkeling van dier en mens. Men zag ook dat een gebeurtenis in de ene fase invloed had op de volgende fasen. Daar leidde men uiteindelijk uit af dat veranderingen in ons lichaam of in onze omgeving, direct van invloed zijn op onze gezondheid en ons welbevinden.
En zo ontstonden de 5 elementen vuur, aarde, metaal, water en hout.
De energie in die 5 elementen verloopt net zoals in de natuur.
Er is beweging, verandering en herhaling en dat alles volgens vaste patronen. Het vormt de basis van het hele universum en alles erbinnen en het is terug te vinden in alles en in iedereen.
Eén van de belangrijkste processen is de voedende cyclus ook wel de “sheng-cyclus” genoemd ofwel de “moeder-zoon-relatie”. Bij traditionele Chinese gezinnen wonen hele families bij elkaar. De ouders gaan dan werken terwijl de grootouders de kleintjes in de gaten houden. Moeder brengt dus het eten binnen om haar zoon te voeden.
Voeden binnen de 5 elementen betekent dat vuur gevoed wordt door hout, aarde door vuur, metaal door aarde, water door metaal en hout door water. Net zoals in de natuur waar hout meer vuur maakt, de as van het vuur meer aarde, de mineralen van de aarde meer metaal, metaal meer water en water het hout weer laat groeien.
Er is ook een controlerende cyclus om ongeremde groei te belemmeren. Ook wel de “ko-cyclus” genoemd ofwel de “grootmoeder-kleinzoon-relatie”. Omdat de grootouders door hun leeftijd en levenservaring hoog in achting stonden, en de ouders uit werken waren, werden de kinderen voornamelijk opgevoed door hun grootouders.
Controleren binnen de 5 elementen betekent dat vuur onder controle wordt gehouden door water (water blust vuur), aarde door hout (wortels kunnen aarde breken en vasthouden), metaal door vuur (vuur doet metaal smelten), water door aarde (zand houdt water tegen) en hout door metaal (metaal kan hout kappen).
Als er harmonie tussen de elementen is dan is er een gezonde balans.Maar het komt natuurlijk wel eens voor dat een element niet genoeg gevoed wordt, of dat er een te grote controle op een element uitgeoefend wordt waardoor deze onderdrukt wordt. Zo ontstaat er een disbalans en kunnen er klachten ontstaan.
Hoe past ons lichaam in dit plaatje van 5 elementen? Zoals gezegd is alles in het universum onderworpen aan de wetten van deze 5 fasen. Zo ook ons lichaam. Elk element vertoont een verband met een bepaald orgaan. Hout groeit en vermeerdert zich, vergelijkbaar met het produceren en opslaan van stoffen zoals de lever dat doet. Vuur geeft warmte en dus beweging, vergelijkbaar met het hart dat ook warmte verspreidt door circulatie. Aarde neemt op en verwerkt, vergelijkbaar met de milt die transformeert en transporteert. Metaal is hard en weert af, vergelijkbaar met de longen die de verdedigende energie maken. En water tenslotte is vergelijkbaar met de nieren die vloeistoffen uitscheiden.
Ter verduidelijking zijn hier nog wat praktische voorbeelden:
Irritatie en boosheid zorgt op den duur voor vermoeidheid. Als iemand vaak boos en geïrriteerd is dan wordt Hout gestressed. Aarde wordt gecontroleerd door Hout. Maar op dat moment is er eerder sprake van “Hout valt Aarde aan” waardoor Aarde verzwakt. Onder Aarde vallen de Milt en de Maag en die zijn voor een groot deel verantwoordelijk voor het energieniveau waardoor vermoeidheid ontstaat.
Verdriet wakkert angst aan. Metaal voedt Water. Iemand die veel verdriet heeft verzwakt het Metaal element. Hierdoor krijgt Water niet genoeg voeding en is die persoon ook meer gevoelig voor angsten.
Veel succes en geld kunnen leiden tot hartproblemen. Uitzinnige vreugde schaadt het Vuur element en kan daardoor circulatieproblemen geven of manisch gedrag. Je ziet dit dan ook regelmatig bij mensen die (ineens) veel geld of veel succes krijgen.
Suiker zorgt voor cellulites én piekeren. Zoet is de smaak van Aarde. Een beetje zoet voedt Aarde maar een overdaad maakt Aarde zwak. Aarde is het element van zacht weefsel zoals spieren en bindweefsel dus suiker eten zorgt ervoor dat we ons lichaam niet goed in vorm kunnen houden en sneller cellulite ontwikkelen. En alsof dat niet genoeg is gaan we er nog door piekeren ook!
Zuivel kan leiden tot huid-, long-, of darmproblemen. Als Aarde niet sterk is dan wordt zuivel niet goed verwerkt. Als men dan toch veel zuivel neemt dan verzwakt Aarde nog meer. Metaal wordt hierdoor niet goed gevoed en er kunnen bijvoorbeeld huidklachten ontstaan. Hormoonzalf stopt de uiting van het probleem en het lichaam zoekt een andere weg. Longklachten? Darmproblemen?
Te veel vocht in de nazomer geeft veel schouderklachten in het najaar. De nazomer valt onder het Aarde element. Als de nazomer té vochtig is dan wordt het Aarde element verzwakt. Metaal wordt hierdoor niet goed gevoed. Aangezien de Dikke Darm een onderdeel is van Metaal en diens meridiaan door de schouder loopt, ontstaan er eerder schouderklachten.
Wind kan iemand moe maken. Wind (vooral Oosten-wind) geeft agressie in het Hout element. Hout hoort Aarde te controleren maar in dit geval is er meer sprake van een aanval op Aarde. Met als resultaat vermoeidheid en
Oefeningen voor de elementen:
Metaal
Water
